آیت‌الله احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری و استاد درس خارج حوزه علمیه در یادداشتی به نشانه‌های وجود عواطف و احساسات در انسان، اشاره کرده و به مواردی در زندگی ائمه(ع) پرداخته است؛

سه نشانه و علامت وجود دارد که اگر در شخصی دیده شود، می‌توان از طریق آنها به دارا بودن عواطف و احساسات انسانی او و همچنین سطح احساسات و عواطفش پی برد.

نشانه اول؛ بروز حالت تأثر هنگام وقوع عامل عاطفی

منظور از عامل عاطفی، هر حادثه‌ای است که یا احساسات انسانی را جریحه‌دار می‌کند یا آنها را اشباع می‌سازد. وقتی عامل عاطفی رخ می‌دهد، انسانی که دارای احساس است نمی‌تواند به آن بی‌توجه بماند و به‌طور عاطفی تحت تأثیر قرار می‌گیرد که این تأثیر می‌تواند حالت شادی، غم یا گریه باشد. هر چه تأثر یک فرد بیشتر باشد، نشان از عواطف قوی‌تر در اوست. وقتی به اهل بیت(ع) در روز عاشورا نگاه می‌کنیم، موارد بسیاری از بروز احساسات عاطفی شدید در برابر هر گونه خشونت علیه آنها دیده می‌شود. اگر واقعه طف و مقتل امام حسین(ع) را یک‌بار مرور کنیم، صحنه‌های زیادی از گریه امام حسین(ع)، حضرت زینب(ع) و دیگر زنان اهل بیت مشاهده می‌کنیم. گزارش شده است که امام حسین(ع) در بسیاری از موارد به شدت گریه می‌کرد و در برخی موارد از شدت گریه غش می‌کرد. این اتفاق‌ها در حالی رخ می‌داد که امام از پذیرش ذلت امتناع می‌کرد و می‌فرمود هیهات منا الذلة و آنچه بیشتر ارادتمندان به اهل بیت(ع) را آزار می‌دهد این است که اهل بیت(ع) با وجود چنین عواطف عمیقی، با آن همه سختی‌ها و مصائب شدید روبرو شدند.

نشانه دوم؛ بروز حالت تأثر هنگام یادآوری خاطرات

وقتی حادثه‌ای (خوشایند یا ناخوشایند) رخ می‌دهد، حتی پس از گذشت مدت زمان طولانی، ممکن است شرایط خاصی پیش آید که خاطرات آن حادثه را تازه کند. اگر انسان در این شرایط به‌طور عاطفی به آنها واکنش نشان دهد، علامت وجود عواطف در اوست. واکنش عاطفی فرد به این معنی است که احساسات و عواطف انسانی او هنگام یادآوری خاطرات به جوش می‌آیند.

این نشانه در اهل بیت(ع) دیده می‌شود، زیرا آنها هنگام یادآوری خاطرات، عواطف و احساسات انسانی‌شان به جوش می‌آید و این تأثر را چه در حالت گریه و چه در حالت شادی نشان می‌دهند. به‌عنوان نمونه امام سجاد(ع) هنگامی که هر عامل یا حالتی را که یادآور مصائب عاشورا بود، می‌دید، به شدت گریه می‌کرد؛ روزی به بازار قصابان مدینه رفت و دید که مردی گوسفندی را برای ذبح آماده می‌کند. امام(ع) به او گفت: آیا به این گوسفند آب داده‌ای؟ قصاب پاسخ داد: بله، ما قصابان قبل از ذبح گوسفند به آن آب می‌دهیم. امام(ع) گریه کرد و گفت: آه،‌ ای ابا عبدالله، گوسفند قبل از ذبح آب داده می‌شود و تو فرزند رسول خدا(ص) تشنه ذبح شدی. امام صادق(ع) نیز هنگام مواجهه با خاطرات دردناک، به شدت تحت تأثیر قرار می‌گرفت. زمانی که منصور دوانیقی به کارگزارش در مدینه دستور داد تا خانه امام صادق(ع) را آتش بزند، امام(ع) تلاش می‌کرد تا آتش را خاموش کند و بعد از این واقعه بسیار ناراحت شد و گریه‌ کرد. او گفت: وقتی دیدم زنان و دخترانم در حیاط خانه به این سو و آن سو می‌دویدند، به یاد ترس و وحشت اهل بیت جدم حسین(ع) در روز عاشورا افتادم.

نشانه سوم؛ بروز احساساسات هنگام بازگشت ذهن به روزهای کودکی

انسان نسبت به دوران کودکی خود احساس خاصی دارد و هنگام بازگشت به آن دوران، احساسات و عواطف لطیفی در او بروز می‌کند. آیه مبارکه؛ ألم یجدک یتیما فآوی بیانگر عنایت خاص خداوند به پیامبر(ص) نسبت به دوران کودکی اوست. این آیه به‌طور ضمنی نشان می‌دهد که خداوند پیامبر را به دوران کودکی‌اش بازمی‌گرداند تا خاطرات آن دوران و توجهات خاص الهی را به یاد آورد. اگر پیامبر(ص) دارای ویژگی بازگشت به دوران کودکی و تأثر احساسی از آن نبود، این آیه بر آن تمرکز نمی‌کرد. همان‌طور که می‌دانیم، پیامبر(ص) هنگام زیارت قبر مادرش گریه می‌کرد و این گریه حاکی از بازگشت پیامبر(ص) به دوران کودکی است که احساسات انسان در آن، حول محور مادر شکل می‌گیرد.

گزارش شده است که اهل بیت(ع) در روز عاشورا لباس‌هایی را که حضرت زهرا(س) با دست خود دوخته بودند، همراه داشتند و از آنها مراقبت می‌کردند که این باعث می‌شد قلبشان به خاطر خاطرات مرتبط با آنها نرم شود.

اهل بیت(ع) علاوه بر احساسات و عواطفی که داشتند و از حد معمول انسان‌ها فراتر بودند، ارتباط خاصی با خدا داشتند که شامل شناخت و محبت به او می‌شد. اگر این شناخت و محبت شدید به خدا نبود، دشمنانشان در روز عاشورا و پس از آن می‌توانستند آنها را به پذیرش ذلت و ظلم مجبور کنند. گزارش شده است که امام حسین(ع) وقتی فرزند شیرخوارش را که در مقابل دشمنان و برای آب گرفتن بالا برده بود، با تیر زدند و خون از گلوی طفل جاری شد، دست خود را زیر گلوی او گرفت و وقتی دستش پر از خون شد، آن را به سوی آسمان پرتاب کرد و گفت آنچه تحمل این وقایع را آسان می‌نماید انجام گرفتن آنها در نظر خداوند است.